Przedstawiam Państwu program indywidualnej terapii logopedycznej dziecka z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim z rozszczepem podniebienia i niedosłuchem.
Opracowała: mgr Lidia Gaworczyk
Diagnoza
- rozszczep podniebienia częściowy (zmiana struktury rezonatorów właściwych poszczególnym dźwiękom wskutek połączenia obu jam ustnej i nosowej), w wyniku czego występuje palatolalia (charakterystyczna mowa dla rozszczepu) – na skutek wady rozwojowej, polegającej na nieukończonym rozwoju jamy ustnej w okresie embrionalnym, tzn. niecałkowitym zrośnięciu się płytek tworzących podniebienie twarde i fałdów tworzących podniebienie miękkie,
- oligofazja – zaburzenia językowe związane z upośledzeniem umysłowym (upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim),
- wada zgryzu (zahamowany wzrost górnej szczęki, cecha charakterystyczna przy rozszczepie),
- niedosłuch utrudniający prawidłowe wytwarzanie dźwięków,
- zaburzenia percepcji, analizy i syntezy słuchowej,
- zaburzenia percepcji, analizy i syntezy wzrokowo – ruchowej,
- zaburzenia sprawności manualnej i grafomotoryki,
- zaburzenia orientacji przestrzennej oraz w schemacie własnego ciała,
- zaburzenia myślenia.
Cechy mowy
- zabarwienie nosowe (nosowanie, poszum nosowy, rynolalia),
- zaburzenia artykulacji (zmiana miejsca artykulacji do krtani i ścian gardła),
- substytucje (spowodowane zwarciem gardłowym i krtaniowym).
Przyczyny trudności artykulacyjnych
- niemożność oddzielenia jamy nosowej od ustnej i wytworzenia odpowiedniego ciśnienia wewnątrzustnego co konieczne jest do prawidłowej artykulacji i fonacji.
Spółgłoski najbardziej zaburzone
- szczelinowe (f, f’, v, v’, s, z, š, ž, ś, ź, x, x’),
- zwartoszczelinowe (c, ?, č, ?, ć, ?),
- r,
- zwarte (p, p’, b, b’, t, d, k, k’, g, g’),
- zachowane jedynie samogłoski i są one najmniej zniekształcone.
Założenia programu Założeniem programu jest objęcie terapią logopedyczną uczennicy z rozszczepem podniebienia i niedosłuchem, celem usprawniania komunikacji językowej na wszystkich jego poziomach.
Cele programu
Cel główny:
- uzyskanie takich warunków anatomiczno – czynnościowych, które umożliwiają dziecku prawidłowe oddychanie, ssanie, żucie, połykanie, funkcjonowanie narządu słuchu oraz opanowanie prawidłowej wymowy Cele szczegółowe:
- zmniejszenie lub zlikwidowanie nosowania
- nauka prawidłowej artykulacji
- zwiększenie sprawności mięśnia zwierającego pierścień gardłowy
- uzyskanie lepszej sprawności ruchowej mięśni artykulacyjnych jamy ustnej
- uzyskanie synchronicznego współdziałania mięśni fonacyjnych, artykulacyjnych i oddechowych
- usprawnianie funkcji pośrednio wpływających na rozwój mowy:
- słuchowych
- wzrokowych
- ruchowych
- orientacyjno - przestrzennych
- myślowych
Opis i realizacja programu Za punkt wyjścia do budowania niniejszego programu przyjęłam realizację wszystkich postawionych na wstępie celów.
- Ćwiczenia oddechowe
- zdmuchiwanie świeczki
- dmuchanie na skrawki papieru
- wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę
- zdmuchiwanie płomienia świecy przy zwiększanej stopniowo odległości
- dmuchanie na kłębuszki waty, papierowe kulki, piłeczkę styropianową
- nadmuchiwanie baloników
- gra na gwizdku, trąbce
- Ćwiczenia wyrabiające sprawność mięśnia zwierającego pierścień gardłowy
- objaśnienie drogi jaką przebywa powietrze wydechowe, podczas oddychania przez nos i przez usta
- praktyczne ćwiczenia oddechowe:
- powolne, swobodne wdychanie i wydychanie powietrza przez nos, przy zamkniętych ustach
- powtórzenie ćwiczenia z jedną dziurką nosa zaciśniętą, następnie zacisnąć drugą dziurkę
- wykonanie głębokiego wdechu przez nos i wydech przez otwarte szeroko usta; przy wdechu zatyka się nos
- wykonanie wdechu przez usta i wydech przez nos
- wykonanie wdechu i wydechu szeroko otwartymi ustami z jednoczesną kontrolą wydechu za pomocą gumowej rurki. Jeden koniec rurki umieszcza się w nosie pamiętając, by nie ustawić go bocznie i nie zatkać otworu. Drugi koniec wkłada się do ucha. Za pomocą gumowej rurki, ćwiczący może sam kontrolować stopień przechodzenie powietrza przez nos przy poszczególnych dźwiękach. Może również porównać swój wydech z wydechem osoby prawidłowo mówiącej
- dmuchanie przez usta. W przypadku trudności ćwiczący dmucha początkowo z zamkniętym nosem. W następnym etapie w czasie dmuchania z zaciśniętym nosem puszcza nos i stara się dmuchać tak samo, jak przy nosie zatkanym. Dmuchanie w określonym kierunku można ćwiczyć dmuchając na świeczkę, watkę lub papierek. Umiejętność regulowania kierunku i siły wydechu jest potrzebna przy wymowie głosek.
- wciąganie powietrza tzw. ssanie w czasie układania i przenoszenia ziarenek grochu lub kuleczek styropianowych czy drobinek papieru za pomocą słomki
- chrząkanie
Polega ono na gwałtownym wyrzucaniu powietrza przez nos, z równoczesnym usiłowaniem zatrzymania go przez uniesienie podniebienia miękkiego (usta przy tym są zamknięte). Ćwiczenie należy stosować z umiarkowaniem, gdyż może spowodować podrażnienie gardła i chrypkę
- ziewanie
Poleca się wykonać wdech, naśladujący ziewanie, a więc z ustami szeroko otwartymi. Wdech powinien być połączony z wymawianiem samogłoski głośno lub szeptem
- unoszenie i opuszczanie podniebienia miękkiego przy szeroko otwartych ustach i obserwowanie ruchów w lusterku
- wymawianie krótkiej samogłoski przy szeroko otwartych ustach. W lusterku widoczne są wtedy ruchy podniebienia miękkiego i tylnej ściany gardła
- gwizdanie
Początkowo z zatkanym nosem, później stopniowo należy nauczyć się gwizdania bez zaciskania nosa
- zatrzymywanie powietrza w jamie ustnej. Należy nadąć policzki i utrzymać je w tej pozycji. Początkowo należy nadymać policzki z zatkanym nosem, następnie podczas trzymania powietrza w jamie ustnej, puszczać nos. Część języka należy wsunąć między wargi, aby do zatkania jamy ustnej od tylu nie był wykorzystany grzbiet języka. Powietrze wypuszcza się następnie szybko przez nos. W ten sam sposób nadąć tylko jeden policzek. Ćwiczenie powtórzyć nadymając drugi policzek
- wciągnąć policzki do wewnątrz jamy ustnej, a następnie rozluźnić je. Powtórzyć to parokrotnie
- wypowiadanie sylaby apa z przedłużonym momentem zwarcia warg w czasie artykulacji p (spółgłoska p polega na gwałtownym rozwarciu warg przez powietrze, gromadzące się w jamie ustnej z pewnym ciśnieniem; do zgromadzenie powietrza w jamie ustnej konieczne jest zamknięcie jamy nosowej)
- wypowiadanie sylaby ze spółgłoską p na końcu, przedłużając zwarcie wargowe, np.: ap, op, up, ep, yp, ip
- wypowiadanie sylab ze spółgłoską p na początku: pa, po, pu, pe, py, pi. Moment zwarcia przy p należy przedłużać
- masaż
Może być wykonany szpatułką lub palcem. Masuje się podniebienie w linii środkowej, poczynając od podniebienia twardego, podniebienie miękkie wtłacza się lekko do góry. Ruch ten powtarza się 10 – 15 razy. Masaż wykonuje się zawsze przed jedzeniem, gdy żołądek jest pusty. Odruchy wykrztuśne są pożądane, ponieważ ćwiczą mięśnie zwierającego pierścienia gardłowego. Podczas masażu należy wymawiać samogłoskę a lub e, gdyż chodzi o wyćwiczenie działania pierścienia zwierającego w czasie mowy
- Ćwiczenia sprawnościowe aparatu artykulacyjnego
ćwiczenia języka:
- wysunięty język przesuwać poziomo z jednej strony w drugą
- wysunąć język, skierowany możliwie jak najbardziej w prawą stronę, przesunąć go w linii poziomej w stronę przeciwną, starając się, aby – podczas zmiany pozycji – był jak najdalej wysunięty
- przesuwać wysunięty język wokół szeroko otwartych ust, tzn. oblizywać dolną i górną wargę
- oblizywać wargi podczas coraz szerszego ich otwierania
- wysuwać język w linii prostej jak najdalej na zewnątrz, utrzymując go w płaszczyźnie poziomej
- wysuwać język jak najdalej z ust i chować go jak najgłębiej do jamy ustnej
- przesuwać język po zewnętrznych powierzchniach górnych i dolnych zębów
- opuścić żuchwę i położyć swobodnie bezwładny język na dolnej wardze, ale spłaszczony i rozszerzony tak, że boki jego dotykają kącików warg
- wysunąć język do przodu w płaszczyźnie poziomej i cofać go do poprzedniej pozycji bezwładnej
- dotykać czubkiem języka na zmianę dolnych i górnych zębów przy silnie opuszczonej żuchwie
- wysuwać język „szeroko” w kierunku brody i unosić go do nosa przy opuszczonej żuchwie
- wysunąć język mimo zbliżonych szczęk: język siłą przeciska się między nimi, górne siekacze skrobią grzbiet języka
- przesuwać grzbiet języka tak, aby ocierał się o górne zęby, podczas gdy czubek języka przyciśnięty jest do wewnętrznej strony dolnych siekaczy
- przesuwać czubek języka do zębów po podniebieniu jak najdalej w głąb jamy ustnej
- przycisnąć mocno język do zębów i cofać go do tyłu silnie trąc nim o dziąsła i podniebienia (aż do wytworzenia mlaskania)
- wykonać kilkakrotnie mlaskanie czubkiem języka
- zrobić rurkę z wysuniętego języka
ćwiczenia warg:
- ściągnąć usta, jak przy samogłosce u, a następnie spłaszczyć cofając kąciki ust do tyłu, jak przy artykulacji i
- cofnąć kąciki ust do tyłu a następnie otwierać i zamykać usta
- wciągać policzki przy zamkniętych ustach
- cmokanie
- parokrotne gwizdanie na jednym tonie
- zamknąć usta i przesuwać je w lewą, a potem prawą stronę
- utrzymać miedzy ustami ołówek
- wprawianie ust w drgania (parskanie)
- ssanie wargi dolnej, następnie górnej
- dmuchanie na płomień świecy, watkę i drobinki papieru
ćwiczenia żuchwy:
- opuszczanie i unoszenie żuchwy ku górze
- wykonywanie ruchów poziomych, raz z wargami rozchylonymi, raz z zamkniętymi
- ruchy żuchwy raz do przodu raz do tyłu
ćwiczenia podniebienia miękkiego:
- ziewanie
- kaszlenie z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej
- chrapanie na wdechu i wydechu
- wymawianie sylab: ko, ka, ku, aka, oko, uku
- oddychanie: wdech przez nos, wydech przez usta
- zaciśnięty nos: wdech i wydech ustami
- gęganie jak gąska przy szeroko otwartych ustach i leżącym przy dolnych siekaczach swobodnie języku
- chuchanie
- płukanie gardła
- wciąganie przez rurkę drobinek papieru i przenoszenie ich w inne miejsce
- Ćwiczenia artykulacyjne
ćwiczenia na samogłoskach:
- ćwiczenia rozpoczyna się od samogłosek ponieważ można je najłatwiej uzyskać i są one najmniej unosowione
- w mowie osób z rozszczepem podniebienia spośród samogłosek najlepsza jest a dlatego pracę rozpoczyna się od niej. Pozostałe samogłoski ćwiczy się w kolejności: o, e, y, u, i
- każde ćwiczenie artykulacyjne powinno być wykonywane najpierw z zatkanym nosem i powtórzone bez zatkania nosa, by ćwiczący mógł uświadomić sobie różnicę i starał się uzyskać jednakowe brzmienie głoski w obydwu sytuacjach
- samogłoskę a należy wykrzykiwać głośno, gwałtownie i krótko, co wywołuje silne ruchy podniebienia miękkiego i tylnej ściany gardła. Należy ćwiczyć początkowo przed lustrem, z ustami szeroko otwartymi, obserwując unoszenie się i opadanie małego języczka. To samo ćwiczenie powtarza się kilkakrotnie
- należy zwrócić uwagę na położenie języka: w czasie wykrzykiwania samogłoski a język powinien leżeć płasko w jamie ustnej, osoby z rozszczepem często unoszą grzbiet języka do góry, zamykając w ten sposób jamę ustną i uniemożliwiając wychodzenie przez nią powietrza. To samo dotyczy innych samogłosek. Przy trudnościach w odpowiednim ułożeniu języka należy użyć szpatułki.
- samogłoskę a początkowo wykrzykuje się na jednym tonie, potem na dwóch tonach – średnim i wyższym, a następnie jeszcze wyższym
ćwiczenia na spółgłoskach:
- ćwiczenia artykulacyjne na spółgłoskach można poprzedzić dmuchaniem w papierowe kulki, tak aby się przesuwały (jednak nie za dużo na raz). Dmuchanie powinno być następnie wykonane z uprzednim zwarciem warg; spowoduje to powstanie głoski p
- ćwiczenia spółgłosek rozpoczyna się wcześnie i bez względu na to, czy wszystkie samogłoski brzmią czysto,
- w połączeniach ze spółgłoskami zwartymi p, p’, b, b’, t, t’, d, d’, k, k’, g, g’ samogłoski brzmią lepiej niż w izolacji
- ćwiczenia rozpoczyna się od spółgłosek najłatwiejszych, tzn. wargowych p, p’, b, b’ , które wymawiane są początkowo z zatkanym nosem
- w czasie wypowiadanych poszczególnych głosek zwartych przed ustami można trzymać watkę lub kartkę papieru – jej ruchy będą informowały o sile strumienia powietrza wydychanego przez usta; jeśli watka nie będzie się odchylała, znaczy to, że cześć powietrza ucieka nosem
- spółgłoski ćwiczy się początkowo z samogłoskami pa, pa, pe, pu, pi py, ba...
- następnie z innymi spółgłoskami w sylabach: apa, opo, upu, epe, ypy, pta, pto, ptu, pty, aba..., druga samogłoska winna być silniejsza i wyższa od pierwszej
- następnym etapem jest ćwiczenie wymowy wyrazów, w których dana głoska jest na początku, w środku i na końcu
- utrwalenie uzyskanych dźwięków wymaga pewnego czasu, ponieważ osoba reedukowana nie od razu kojarzy brzmienie „nowej” głoski we własnej mowie z takim samym w mowie prawidłowej innych osób wywoływanie dźwięków
- wyjaśnienie położenia narządów mowy – proste wskazówki o tym, jakie powinno być ułożenie języka czy warg w niektórych wypadkach ułatwiają artykulację głoski
- kontrola wzrokowa – prowadzenie ćwiczeń przed lustrem umożliwia ćwiczącemu porównanie własnego układu narządów mowy z tym, jaki mu demonstruje logopeda i odtworzenie pod kontrolą wzrokową układu prawidłowego
- kontrola dotyku i czucie skórnego – niektóre właściwości artykulacyjne głosek mogą być odbierane czuciem dotyku i czuciem skórnym dłoni i palców
- wywoływanie głosek przy zastosowaniu metod: fonetycznej, mechanicznej i mieszanej według ustalonych sposobów.
- Zabawy – ćwiczenia słuchowe
Są to zabawy, w których wykorzystujemy instrumenty, nagrania magnetofonowe, własny głos. Dziecko bierze do ręki wybrany obrazek i zgodnie z zaproponowaną regułą gry reaguje na usłyszany dźwięk ruchem:
- jest dźwięk – dziecko skacze; skakać może też po stole pacynka trzymana w ręce
- nie ma dźwięku – dziecko, pacynka stoi
- słychać kilka dźwięków – dziecko, pacynka skacze tyle razy , ile dźwięków słyszy
- słychać dźwięk wysoki – motyl, samolot leci wysoko
- słychać dźwięk niski – motyl, samolot leci nisko
- słychać dźwięk długi – auto, pociąg jedzie długo
- słychać dźwięk krótki – auto, pociąg jedzie krótko, szybko
- brak dźwięku – pojazdy stoją
- słychać dźwięk głośny – chłopiec skacze wysoko i daleko
- słychać dźwięk cichy – chłopiec skacze nisko i blisko
- Zabawy rysunkowe – grafomotoryczne
- obrysowywanie konturów
- kolorowanie tych rysunków, ćwiczenie może być połączone z rozumieniem wyrazów oznaczających kolory, mówimy np.: pokoloruj rybę na niebiesko itp.
- uzupełnianie rysunku, dorysowywanie elementów i części
- rysowanie obrazka według leżącego obok wzoru
- Ćwiczenia percepcji wzrokowej
- dopasowywanie obrazka do przedmiotu lub łączenie dwóch obrazków przedstawiających to samo
- odszukiwanie dwóch takich samych przedmiotów na dużym obrazku
- dokładanie takich samych, bardzo podobnych lub nieco a nawet znacznie różniących się wyglądem obrazków przedstawiających tą samą rzecz
- dobieranie przedmiotów do ich konturów na planszy, wkładanie ich do odpowiednich otworów w planszy
- układanie obrazków według koloru
- układanie obrazków według kształtu
- składanie, łączenie w całość rozciętych obrazków
- Ćwiczenia koordynacji wzrokowo - ruchowej
- układanie wieży z pudełek, klocków
- umieszczanie przedmiotu w pustej puszce
- umieszczanie po jednym koraliku w każdym wgłębieniu wytłoczki
- samodzielne umieszczanie kółek na paliku
- umieszczanie patyczków w przygotowanym pudełku z otworami
- wkładanie ołówków w otwory stojaka
- zamalowywanie płaszczyzny
- nawlekanie koralików na patyk, drucik, sznurówkę
- przymocowywanie spinaczy w zaznaczonych na pudełku miejscach
- rysowanie palcem na rozsypanej mące czy piasku
- wykonanie prostej konstrukcji z trzech elementów
- modelowanie w plastelinie różnorodnych kształtów
- łączenie dwóch części obrazka
- przenoszenie pęsetą przedmiotów i umieszczanie w wytłoczce
- łączenie punktów
- cięcie nożyczkami po linii
- przewlekanie sznurka przez otwory
- rysowanie figur przez łączenie punktów
- rysowanie figur przez obrysowanie szablonu
- łączenie punktów w celu uzyskania prostych kształtów
- Ćwiczenia orientacji przestrzennej
- określanie położenia poszczególnych przedmiotów w przestrzeni, na obrazku
- rysowanie przedmiotów w odpowiednim położeniu:
- dorysuj pod oknem ławkę
- obok drzewa dorysuj kwiatek
- dorysuj dym z komina
- nad drzewami dorysuj chmurkę
- włosy lalki z prawej strony pomaluj na żółto
- pomiędzy lakami narysuj piłkę
- udzielanie słownej odpowiedzi na pytania:
- gdzie leżą klucze? (na stole)
- co znajduje się pod krzesłem? (klocek)
- obok czego stoi krzesło? (obok stołu)
- kolorowanie obrazka według instrukcji, np.:
- pola zaznaczone kółko zamaluj na czerwono
- pola oznaczone kreską zamaluj na niebiesko
- pola zaznaczone trójkątem zamaluj na czarno
- utrwalanie rozróżniania stron ciała:
- pokaż prawą rękę, lewą nogę, prawe oko
- co masz w lewej ręce, narysuj kreskę z prawej strony kartki
- śledzenie przedmiotu przesuwanego od lewej do prawej
- śledzenie linii (odnajdywanie drogi do przedmiotu)
- określanie kształtów graficznych w powietrzu:
- figur geometrycznych
- liter
- dowolnych kształtów
- rysowanie z zachowaniem kierunku od lewej do prawej, szlaczków o rozmaitym kształcie, kształtów literopodobnych
- Ćwiczenia percepcji dźwięków niewerbalnych
- rozpoznawanie głosów zwierząt
- różnicowanie dźwięków instrumentów
- rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez różne przedmioty
- powtarzanie rytmu wystukiwanego ołówkiem na stoliku pod kontrolą wzroku, następnie bez kontroli wzroku
- Ćwiczenia słuchu fonematycznego, analizy i syntezy dźwiękowej
- analiza zdania: liczymy, ile wyrazów jest w zdaniu
- ćwiczenia na sylabach:
- podział wyrazów na sylaby
- łączenie sylab w wyraz – terapeuta wypowiada kolejne sylaby, zadaniem dziecka jest wypowiedzenie całego wyrazu
- liczenie sylab w wyrazach
- kończenie wyrazów – terapeuta wymawia pierwszą sylabę wyrazu, a dziecko dopowiada resztę
- ćwiczenia na głoskach (należy pamiętać, że niektóre głoski w wielu wyrazach wymawia się inaczej niż się pisze):
- podział wyrazów na głoski
- wyodrębnianie pierwszej głoski w wyrazie
- wysłuchiwanie ostatniej głoski w wyrazie
- wyodrębnienie głoski środkowej w wyrazach trzygłoskowych
- wyszukiwanie obrazków, których nazwy rozpoczynają się tą samą głoską
- Ćwiczenia pamięci i spostrzegawczości
- układanie 2-5 obrazków i nazywanie ich, następnie dziecko zasłania oczy, chowa się jeden obrazek, a zadaniem dziecka jest nazwanie brakującego obrazka
- układanie w pewnej kolejności 2-5 obrazków i nazywanie ich; następnie gdy dziecko nie widzi, zamieniamy obrazki miejscami, a dziecko ma je ułożyć tak, jak leżały na początku
- układanie 2-5 obrazków, nazywamy je i zasłaniamy kartonikiem, dziecko ma odpowiedzieć tak jak umie, co jest pod poszczególnymi kartonikami, można też schować obrazki pod kolorowe pudełka lub pod ilustracje przedstawiające różne miejsca – wtedy dziecko ma powiedzieć (nazwać przedmiot) przykryty
- wybieramy kilka obrazków, ale pokazujemy dziecku je kolejno i każdy natychmiast zasłaniamy, zadaniem dziecka jest zapamiętanie wszystkich obrazków – dziecko ma powiedzieć – pokazać na innym zestawie – co widziało po kolei
- wybieramy 2-5 obrazków i układamy je razem z dzieckiem w różnych miejscach pokoju, dziecko zapamiętuje nazwy miejsca, a następnie jego zadaniem jest przyniesienie odpowiedniego obrazka na naszą prośbę
- rozpoznawanie obrazka za pomocą dotyku – zabawę można przeprowadzić dopiero wtedy, gdy dziecko posługiwało się wielokrotnie konturowymi obrazkami
- Ćwiczenia kształtujące myślenie pojęciowe
- do przedmiotów dokładamy takie same obrazki i podobne obrazki przedstawiające tą samą rzecz
- dobieramy dwa obrazki z jakichś względów pasujące do siebie: auto + kierownica, jabłko + gruszka, księżyc + gwiazda, drzewo + choinka, choinka + bombka, drzewo + liść, grzyb + kosz, kaczka + kura, kaczka + ryba, kwiat + wazon, choinka + grzyb, kaczka + łabędź, dom + klucz, samolot + motyl, kapelusz + korona, łyżka + widelec, trąbka + gitara, butelka + smoczek, pan + parasol, pani + torebka, chłopiec + byt, chłopiec + dom itd., można tylko układać – dokładać do siebie odpowiednie ilustracje – przedmioty, można też tłumaczyć dziecku, dlaczego do siebie pasują; lub dziecko samo wyjaśnia dlaczego tak, a nie inaczej je ułożyły
- grupujemy obrazki w większe zbiory: banan + cukierek + cytryna + gruszka + jabłko + jajko (jedzenie), jeż + łabędź + motyl + mysz + pies + ryba + ślimak + wąż (zwierzęta), auto + ciężarówka + samolot (pojazdy), chłopiec + pan + pani (ludzie), dzwon + gitara + trąbka (instrumenty), choinka + drzewo + grzyb + kwiatek + liść (rośliny) itp., można je tylko układać obok siebie, a możemy nazywać zbiory lub tez tłumaczyć, dlaczego do siebie pasują, można też dorysowywać lub dopowiadać, co jeszcze pasuje do danego zbioru
- ustalamy, co nie pasuje do grupy obrazków lub rzeczywistych przedmiotów: układamy kilka pasujących do siebie obrazków i jeden, który nie pasuje do zbioru, a dziecko powinno go wskazać (np.: jabłko + gruszka + auto + cytryna), potem tłumaczymy, dlaczego ta rzecz nie pasuje do reszty
- Ćwiczenia wspomagające naukę rozumienia wypowiedzi
- w czasie ćwiczenia prosimy o podanie obrazka lub zilustrowanie obrazkami czynności, gdy ćwiczymy rozumienie:
- onomatopei
- rzeczowników – daj gruszkę, gdzie jest ryba?
- czasowników – pokaż co pływa, daj mi to co jedzie
- liczebników – daj dwie zabawki, proszę cztery rzeczy
- przysłówków – auto jedzie szybko, ślimak idzie powoli
- wyrażeń przyimkowych – połóż jako na stole, but jest pod szafą
- prostych zdań – auto jedzie, chłopiec je jabłko, pan ma parasol, pies goni węża, pani maluje pędzlem
- trudniejszych zdań – pani wącha dwa kwiaty, chłopiec jedzie dużym autem do domu
- zadajemy zagadki, a dziecko stara się je zrozumieć i wskazać odpowiedź, np.: co ma 4 koła i jedzie po ulicy? Jakie zwierze mieszka w budzie? itp.,
- prawda czy fałsz – dziecko ma za zadanie zrozumieć naszą wypowiedź i ocenić czy jest prawdziwa, czy nie: jabłko jest czerwone – TAK, pies ma dwie nogi – NIE itd.,
- bawimy się w sklep gdzie jesteśmy klientami i chcemy kupić różne rzeczy, a dziecko – sprzedawca ma za zadanie zrozumieć, o co prosimy, np.: dzień dobry, proszę żółtą cytrynę, chciałbym kupić coś co jest potrzebne kiedy pada deszcz itd.; można do zabawy wprowadzić „pieniądze” – karteczki z cyframi i przy okazji – uczymy się liczyć poznajemy cyfry,
- tworzymy obrazy – na białej kartce układamy obrazki według instrukcji słownej: tu jest mama, tata i pies, na środku stoi dom, z prawej strony rośnie drzewo, pod nim leży łopata, na zakończenie dziecko może opisać swój obrazek, w innej wersji można obrysować kontury lub narysować obrazek według poleceń,
- opowiadamy i odgrywamy bajki – dziecko przedstawia za pomocą obrazków o czym mówimy w jedno lub kilku zdaniowych historyjkach, np.: chłopiec i pies idą do domu, pan po drabinie wchodzi na drzewo, potem je jabłko i podaje chłopcu gruszkę,
- odpowiadamy na pytania szczegółowe, ćwiczenie może dotyczyć: pojedynczego obrazka i tego, co na nim widać (ile nóg ma pies? jaki ma kolor?), wiadomości dziecka na temat opowiadanej rzeczy (z czego zrobiona jest żarówka, do czego jest podobna?), opisu dużej ilustracji stworzonej z kilku obrazków (ile drzew rośnie za domem, kto stoi przed domem, jakie ma ubranie, po co trzyma koszyk, co do niego włoży?),
- zgaduj – zgadula – zadajemy wiele szczegółowych pytań dotyczących obrazka, który dziecko ma w rękach, a dziecko ma tylko powiedzieć lub kiwnąć głową, czy odpowiedź brzmi TAK lub NIE. Np.: gdy dziecko ma obrazek psa: czy to jest do jedzenia? – NIE, czy ma 4 łapy – TAK, czy mieszka w budzie – TAK, czy to jest pies – TAK.
Procedury osiągania celów Realizacja powyżej zaprezentowanego programu wymaga konieczności zastosowania różnorodnych propozycji ćwiczeń usprawniających zawartych w literaturze fachowej oraz opracowanych we własnym zakresie, a także szeregu pomocy dydaktycznych i terapeutycznych.
Przewidywane efekty Proponowany program terapeutyczny ma w efekcie systematycznego wdrażania doprowadzić przede wszystkim do:
- uzyskania warunków anatomiczno – czynnościowych, umożliwiających dziecku prawidłowe oddychanie, funkcjonowanie narządu słuchu oraz opanowanie prawidłowej wymowy
- zmniejszenia nosowania
- zwiększenia sprawności mięśnia zwierającego pierścień gardłowy
- uzyskania koordynacji mięśni oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych
- usprawniania funkcji organizmu pośrednio wpływających na rozwój mowy
Ewaluacja programu Ewaluacja programu dokonywana będzie systematycznie na podstawie obserwacji dziecka, jego aktywności w trakcie prowadzenia terapii i okresowej oceny odnotowywanej w karcie osiągnięć.
|